Ózbekstan Respublikası ǵárezsizlikke eriskennen soń barlıq tarawlarda, atap aytqanda
Shańaraq nızamshılıǵı sistemasında da nátiyjeli reformalar ámelge asırıldı. Bas
nızamımız Ózbekstan Respublikası Konstituciyasında da bólek «Shańaraq» babı
kirgizildi. Sonday-aq, Shańaraq kodeksine de neke dúziw tártibi, neke dúziwdiń ıqtıyarlılıǵı, neke
jası, neke dúziwge tosqınlıq qılatuǵın halatlar hám nekeleniwshilerdi
medicinalıq kórikten ótkeriw normaları belgilep qoyılǵan. Biraq,
ayırım ata-analardıń neke jasına jetpegen, kollej, liceylerdi tamamlamaǵan
qızlardı erte turmısqa beriw halatları ushırasıp atır, bul jas analar hám
balalardıń mayıp, ázzi balalar tuwılıwına sebep bolmaqta. Neke
dúziw ushın nekeleniwshiler nızamda belgilep qoyılǵan neke jasına tolǵan bolıwı
shárt. Ózbekstan Respublikası Shańaraq kodeksiniń 15-statyasına kóre, neke jası er adam hám
hayallar ushın 18 jas etip belgilengen. Búgingi kúnde qánigeler tárepinen neke
jasın kóteriw maqsetke muwapıq dep tabılıp atır. Bilimlendiriw haqqındaǵı
nızamshılıq talapları hám de qızlardıń fiziologik tárepten analıqqa tayın
bolıwları kózqarasınan qaraytuǵın bolsaq, bul pikir durıs bolıp tabıladı. 

  Ózbekstan Respublikası Shańaraq kodeksiniń 15-statyasınıń ekinshi bólegine tiykar,
keshirimli sebepler bolǵanında, bólek jaǵdaylarda (hámiledarlıq, bala tuwılıwı,
jas óspirim shaxstıń tolıq mámilege uqıplı dep daǵaza etiliwi (emansipatsiya),
nekege kirisiwdi qálewshilerdiń sorawına kóre neke mámleketlik dizimnen
ótkeriletuǵın orındaǵı rayon, qala hákimi neke jasın kóbi menen bir jılǵa
qısqartıwı múmkin. 

  Shańaraq kodeksiniń 13-statyasında «Diniy ádetlerge tiykar dúzilgen neke huqıqıy
áhmiyetke iye emes»ligi kórsetilgen, biraq neke jasına tolmaǵan qızlar menen
PHAJ shólkemlerinen dizimnen ótpegen, diniy úrip-ádetlerge kóre neke dúziw
dástúrin ótkeriw jaǵdayları kem bolsada, ele ushırasıp turıptı. Ázzi hám
huqıqıy qorǵalmaǵan shańaraqlar kóp jaǵdaylarda buzılıp, kóbinese áyeller
jábirleniwshi bolıp qalıp atırǵanı ashınarlı bolıp tabıladı. 

  Bul sıyaqlı unamsız jaǵdaylardıń aldın alıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası
Jınayat kodeksine, Hákimshilik juwapkershilik tuwrısındaǵı kodeksine hám
Shańaraq kodeksine ózgeris hám qosımshalar kirgizildi. Erte nekeniń aldın alıw,
puqaralardıń huqıqıy sana-sezimine jáne huqıqıy mádeniyatın jáne de asırıw hám
de jámiyette hayallardıń social hám huqıqıy poziciyasin bekkemlew, xalıqtıń
reproduktivlik salamatlıǵın jaqsılawǵa qaratılǵan usı hújjetlerge tiykarlanıp
neke jası tuwrısındaǵı nızam hújjetleri talapların buzǵanlıq ushın
juwapkershilik belgilendi. Usınıń menen birge neke jası tuwrısındaǵı nızam
hújjetlerin buzıw keleside málim juwapkershiliklerdi keltirip shıǵaradı. 

  Bunnan gózlengen maqset - ana -bala salamatlıǵına unamsız tásir kórsetip atırǵan jaǵdaylardıń
aldın alıw, kelesi áwladlardıń hár tárepleme saw anadan dúnyaǵa keliwin
támiyinlew bolıp tabıladı. 

 Bul nızamda názerde tutılǵan maqset hám wazıypalardı keń járiyalaw, xalıqtıń medicinalıq mádeniyatın kóteriw baslı
wazıypalardan bolıp tabıladı. Buǵan baylanıslı tiyisli mámleket hám jámiyetlik
shólkemleri, bilimlendiriw hám de medicina mákemeleri qánigeleri sherikliginde
ámelge asırılıp atırǵan úgit-násiyat jumısları jáne de kúsheytilmekte.
Shıpakerler, pedagoglar, psixologlar, hayal-qızlar komitetleri hám máhelle
belsendileri tárepinen jaslarǵa salamat turmıs hám uzaq jas kóriw, fizikalıq
hám ruwxıy bárkamallıqqa erisiw, shańaraq bekkemligi haqqında turmıslıq
mısallar arqalı túsinik berilip atır. 

  Mámlekettiń hár bir nızam -qaǵıydasın, onıń mazmunı hám áhmiyetin sol mámlekettiń hár bir
puqarası biliwi kerek. Sebebi, nızamdı bilmew juwapkershilikten azat etpeydi.
Neke jasına tiyisli joqarıdaǵı nızam -qaǵıydalardı úgit-násiyatlaw bolsa adamlardı eskertiw bolıp tabıladı. Hár
bir ata-ana, hár bir nekeleniwshi jas óz haq-huqıqın hám minnetin jaqsı bilse,
óz salamatlıǵı hám perzentleri aldındaǵı juwapkerligin tereń sezinse, qáweterge
orın qalmaydı. Shańaraqlar bekkem, balalar bárkamal boladı. 

  Elimizde neke qatnasların bekkemlew, shańaraqlıq turmısta júz beretuǵın unamsız
hádiyselerdiń aldın alıw, shańaraqta salamat ortalıqtı qáliplestiriw, bárkamal
áwladtı tárbiyalaw boyınsha ámelge asırılıp atırǵan jumıslardan gózlengen
maqsette salamat hám bekkem shańaraq qurıw bolıp tabıladı. Sebebi, watan
shańaraqtan baslanadı. Shańaraq bekkem eken, watanımız gullep-jasnay beredi.
Perzentlerimiz salamat hám bárkamal eken, keleshegimiz jarqıraǵan boladı. 

Kegeyli rayonı ádillik bólimi Mámleketlik
xızmetler orayı jetekshi
qánigesi J.Tulegenova